De Provincie Utrecht beschikt nog over industrieel erfgoed. Fysieke objecten die hun functie niet zo maar verraden. Een schoorsteen roept bijvoorbeeld zo’n vraag op, zeker als er geen werkende fabriek meer staat. Industrieel erfgoed kan dat antwoord wel geven bij bijvoorbeeld een oude sluis of watertoren. Daar lees je de functie goed aan af. Industrieel erfgoed omvat veel meer dan gebouwen van fabrieken. Dat is maar goed ook, daar zijn er niet zo veel meer van.
Het oudste industrieel erfgoed komt uit de periode industrialisatie, de 19e eeuw. Schoorstenen verrezen vanaf die periode voor verschillende bedrijfstakken, lees meer daarover op de pagina industrialisatie. Het industrieel erfgoed in de Provincie Utrecht is uitgebreid beschreven voor een twintigtal objecten in het boek 20 Vensters. Een link in de inhoudsopgave onder op deze pagina gaat naar foto’s en verkorte tekst van de twintig objecten.
Er is meer, link daarvoor naar de top 100 of de lijst per gemeente. Een andere kennismaking met industrieel erfgoed kan via de link naar bedreigd, gesloopt en gered. Objecten komen ook als ensemble voor. Daarmee bedoelen we meerdere industriële objecten die verbonden zijn met de streek, de infrastructuur en/of de technologie. In dat geval spreken we over een ensemble.
Industrieel erfgoed, vensters op het verleden
USINE heeft een uitgebreide rapportage over 20 Vensters op het industrieel erfgoed in de provincie Utrecht.
Het is geen Top 20. Het is ook geen ranglijst. Het gaat om een selectie van belangrijke objecten of ensembles die extra aandacht verdienen. Ze geven tevens inzicht in de problematiek rond het behoud van industrieel erfgoed. Reeds erkende ‘toppers’ komen in de lijst dan ook niet voor. De vensters zijn:
- Amersfoort – industrielandschap aan de Eem (va 19e eeuw)
- Amersfoort – wagenwerkplaats, veerensmederij, ketelhuis, rolbanen en meer (va 1904)
- Amerongen – tabaksschuren (va 1800)
- Leusden-Woudenberg – spoorlijn Amersfoort-Kesteren (1884)
- Nieuwegein – Vreeswijk – sluiscomplexen, binnenvaartcentrum (va 1818)
- Nieuwersluis-Uithoorn – lokaalspoorweg Haarlemmerspoorlijn (1915)
- Oudewater – touwbaan Van der Lee (1880)
- Rijksstraatweg Abcoude-Vianen – Route Imperiale (va 1811)
- Soestduinen – waterleidingcomplex pompstation (va 1902)
- Soesterberg – de voormalige militaire vliegbasis (va 1911)
- Utrecht – ensemble Merwedekanaal (va 1888)
- Utrecht – industrielint Vaartsche Rijn (va 19e eeuw)
- Utrecht – broodfabriek Lubro (1948)
- Utrecht – PEGUS centrales (1922 en 1957)
- Utrecht – UT Delfia complex, nu Fabrique (va 1921)
- Utrecht – zware industrie: Werkspoor en DEMKA (va 1914)
- Wijk bij Duurstede – steenfabriek Bosscherwaarden (va 1923)
- Woerden – Defensie-eiland (va 1880)
Een tweetal verhalen gaat over gesloopte complexen:
- Bunschoten-Spakenburg – visrokerij Muys (1948-gesloopt 2010)
- Achterveld – graanmaalderij (va 1930-gesloopt 2013)
