Pakhuis d’ Eersteling aan de Eem. In de handel van het graan voor het bakkersmeel, de grutterswaren voor de keuken en de olie- en veevoederproductie kwamen buiten de Koppelpoort in de 19e eeuw de eerste fabrieken. In 1870 vestigde zich daar de Firma J. van Vollenhoven. D’ Eersteling is daar als enige pakhuis van overgebleven.
Pakhuis d’ Eersteling met nieuwe bestemming
De stad Amersfoort had haar voorraadhuizen graag binnen de ommuring staan. Daar was het veilig en kon controle uitgeoefend worden over de handel, net als bij elke andere stad. Met het groter worden van de bevolking, de schepen en de nijverheid was dit in de loop van de negentiende eeuw niet meer mogelijk. De in Stompwijk geboren Jonas van Vollenhoven was 55 jaar oud toen hij het pakhuis d’ Eersteling in 1904 opende. Vollenhoven woonde sinds 1870 in Amersfoort en handelde en gros in grutterswaren, bakkersmeel, specerijen en andere kruidenierswaren. De goederen werden aan- en afgevoerd via de Zuiderzee en de Eem.
Het pakhuis is door H. Kroes ontworpen voor de ‘Afdeeling Koloniale Waren’, zoals blijkt uit de bouwtekening. Oorspronkelijk waren in de middenpartij kantoren gevestigd en aan weerszijden de pakhuizen. Het pand is een karakteristiek pakhuis. Pakhuizen van net na de eeuwwisseling kennen veelal nog een klassieke opzet en constructie. Met kolommen van gietijzer om de houten vloeren te kunnen dragen. Het zou nog tien jaar duren voordat het gewapende beton de constructies ging bepalen. Opslag gebeurde veelal in zakken op de vloeren. Silo’s waren van latere datum.
Vollenhoven breidde uit onder de naam N.V. Stoomolieslagerij en Graanhandel Vollenhoven en er kwam een modernere en grotere veevoederfabriek met silogebouw aan de overzijde van de Eem op de Grote Koppel. In 1930 overleed J. van Vollenhoven op 81-jarige leeftijd. Het bedrijf werd in delen verkocht. De nieuwe eigenaar van de Stoomolieslagerij en Graanhandel werd de Amersfoorter Gerrit van Nieuwenhuizen. De nieuwe eigenaar van het Pakhuis werd het Pluimveevoederbedrijf d’ Eersteling, de naamgever van het pand. Rond 1960 is het pakhuis eveneens overgenomen door de graan- en veevoederhandel van Gerrit van Nieuwenhuizen.
Luchtfoto van de industrie aan de Eem circa 1960, met Nieuwenhuizen op de Kleine Koppel, Cova op de Grote Koppel en het gasbedrijf
Amersfoort had een tweede veevoederfabriek, de Cova. De Cova kreeg een fabriek aan de nabijgelegen Kwekersweg. Die is vernieuwd in 1938, uitgebreid in 1941 en een derde silogebouw volgde in 1959. In het jaar 2000 werd de fabriek van veevoeders Cova gesloopt.
Aan de Eem staat nu alleen nog d’ Eersteling als herinnering aan deze agro-industrie. In 2004 is het verbouwd tot kantoorpand. Het pand is een Rijksmonument.
| Datering | 1904 |
| Adres | Grote Koppel 7, 3813 AA Amersfoort |
| Soort | industriële omgeving en gebouwen van cultuurhistorische waarde |
| Trefwoord | aan water verbonden regionale bedrijvigheid |
