Woerden heeft een lange historie als garnizoensplaats. Daarin leek in de 19e eeuw een einde te komen, de vestiging van de 635e Intendance Centrale Werkplaats bracht daarin verandering. Het defensie-eiland kwam in 1999 leeg te staan. Sinds 2014 vindt een grote verandering plaats, slechts enkele gebouwen zijn behouden gebleven.

Impressie van het Defensie-Eiland in Woerden – Blauwhoed 2018

Het Defensie-eiland is een voorbeeld van industrieel erfgoed op militair terrein. Het oude militaire bolwerk aan de voet van het kasteel en aan de rand van de binnenstad heeft een ontwikkeling doorgemaakt in het industriële tijdperk. Het fraaie arsenaal en de oude kazerne in de Woerdense binnenstad stammen uit dezelfde periode.

Het Defensie-eiland is in 1990 nog in gebruik bij Defensie

Op het Defensie-eiland hebben verschillende bedrijfsonderdelen van de landmacht gefunctioneerd. De oudste gebouwen zijn de in 1880 gebouwde wasserij met een ketelhuis uit 1916 en een in 1946 vervangen schoorsteen. In deze en andere gebouwen werkten honderden Woerdenaren in de reiniging en reparatie van schoeisel, kleding, tenten en andere uitrusting. Aanvankelijk stond het bekend als de Centrale Magazijnen van Militaire Kleding en Uitrusting, later als ‘Depot Retour Goederen’ en tot de sluiting in 2005 was het onderdeel van de 635e Intendance Centrale Werkplaats.

Defensie-eiland Woerden - medewerker vult wasmachine Depot Retour Goederen te Woerden foto JC Enkelaar in 1954 Leger Film- en Fotodienst

Een medewerker vult een wasmachine in 1954

Menig plunjezak van een dienstplichtig militair is in al die jaren geleegd in Woerden. Maar denk naast kleding en schoeisel daarbij ook aan de helmen en tenten. Defensie had indertijd voor Woerden gekozen omdat het voor de aan- en afvoer per trein goed gelegen was.

Defensie-eiland Woerden - Depot Retour Goederen te Woerden foto in 19666 Leger Film- en Fotodienst

Opstelling tent en tentwagen voor de wasserij in 1966

In 1980 werd het kasteel van Woerden door Defensie overgedragen voor een andere bestemming. Het kasteel vervulde al vanaf 1872 de magazijnfunctie, daarvoor had de overheid het in gebruik als gevangenis.  In 1999 verhuisden alle activiteiten van Defensie naar Soesterberg. Sindsdien stonden de gebouwen op het Defensie-eiland te verkommeren. In 2005 werd het terrein van Defensie overgedragen aan de gemeente.

Defensie-eiland Woerden – resterende gebouwen in 2016

De gemeente heeft via een Europese aanbestedingsprocedure een partij geselecteerd om het Defensie-eiland opnieuw te ontwikkelen en te saneren. Veel gebouwen zijn gesloopt, deels om de sanering van het terrein mogelijk te maken. In het plan zijn enkele gebouwen behouden gebleven, waaronder twee loodsen tegenover de Prins Hendrikkade, het ketelhuis en de schoorsteen. Een unieke loods met een gebogen dak van betonnen spanten is helaas niet behouden kunnen blijven.

Industrieel erfgoed in de provincie Utrecht: Defensie-eiland Woerden

Het unieke van het eiland was het militair-industriële karakter, inclusief haar relatief geïsoleerde ligging. Inmiddels is een vernieuwd eiland opgeleverd. Met de laatst te herontwikkelen gebouwen, twee magazijnen en het washuis met schoorsteen, is er in 2019 een bekroning gezet op de belofte om de historie te eren. Het washuis is met herstelde schoorsteen in 2017 opgeleverd. De magazijngebouwen zijn in 2019 omgebouwd tot appartementen.

Woerden heeft er een zeer bijzonder eiland bij en het is voor iedereen toegankelijk.

Dateringvanaf 1872-1999-2020
AdresWilhelminaweg 46, 3441 XC Woerden
Soortomgeving met objecten/gebouwen van cultuurhistorische waarde
Trefwoordaan militaire functie verbonden bebouwing en bedrijvigheid