Eeuwenlang was de tabaksindustrie nadrukkelijk aanwezig in de provincie Utrecht. De panden van de sigarenfabriek Ritmeester in Veenendaal en Ribbius Peletier in de stad Utrecht, de tabaksschuren op de Utrechtse Heuvelrug en talloze eigen sigarenmakerijen herinneren aan een ongezonde bedrijfstak die als vanzelf uit de tijd is geraakt.
Een paar honderd jaar geleden had vrijwel elke plaats een timmermansaffaire met bijbehorende houtopslag, daarop was de provincie Utrecht geen uitzondering. Maar vanaf de negentiende eeuw veranderde de hout- en timmerindustrie steeds meer en tegenwoordig bestaat die voornamelijk uit specialisten. Illustratief daarvoor is de ontwikkeling van een aantal Utrechtse firma’s die vandaag de dag nog steeds in bedrijf zijn.
De bloeiperiode van de chemie in Utrecht ligt allang achter ons. Toch is er in zowel Nieuwegein als Utrecht nog volop bedrijvigheid en tref je in Amersfoort nog diverse sporen van het industriële verleden van de stad.
Tot 1860 mochten bakkers niet voor eigen gewin brood verkopen en waren ze gebonden aan strenge regelgeving van de overheid. Zo mochten de molenaars het meel alleen maar malen. De opheffing van de broodzetting, zoals dat geheel aan regels en voorschriften werd genoemd, maakte de weg vrij voor de komst van industriële bakkers en gaf het bakkersvak een heel ander
Dat ook de inwoners van de laaggelegen delen van de provincie Utrecht droge voeten hebben, hebben we te danken aan de gemalen. Aanvankelijk waren dit stoomgemalen, in de periode 1910-1930 werd overgeschakeld op gemalen die liepen op diesel en elektriciteit. Een bescheiden aantal stoomgemalen is bewaard gebleven, maar slechts weinige van die gemalen beschikken nog over de originele machines en
Aan de rivieren stonden eens vele Utrechtse steenfabrieken, voor tegels, bakstenen en dakpannen, maar tegenwoordig is het speuren naar de sporen. In 2008 sloot de laatste steenfabriek van de provincie en de industrie heeft nu nog slechts een enkele productieplaats in Woerden: de dakpannenfabriek van Monier, met de schoorsteen van Brunt.
Door de centrale ligging en de goede ontsluiting door middel van de vaarwegen kwamen de veevoederfabrieken vanaf het einde van de 19de eeuw tot bloei in de provincie Utrecht. Van de schoorstenen roken er nog maar weinig.
De bijzondere bedrijfstak van edelsmeden kwam in de provincie Utrecht rond 1900 tot industriële wasdom. De moderne bedrijfsvorm NV maakte het mogelijk dat kleine Utrechtse familiebedrijfjes in de fijn metaal uitgroeiden tot grote spelers, van instrumentmakers tot tafelzilver. Maar zoals voor wel meer industrieën geldt, is het ook hier goed zoeken naar sporen die aan dat verleden doen herinneren.