Abcoude heeft twee stationsgebouwen. Toen het spoor nog met een beweegbare brug over het Gein liep, stond het station zoals het hoorde aan het Stationsplein. Die is er nog, alleen stopt de trein niet meer op die plek. Het stationsgebouw dateert uit 1871 en is nu een hotel.
Het oude station, het voormalig spoortracé en de nieuwe spoortunnel en links de Gein
De Nederlandsche Rhijn-Spoorweg (NRS) maatschappij zou gezien kunnen worden als het eerste staatsspoorwegbedrijf van Nederland. Ze werd opgericht met een decreet van koning Willem I uit 1838 en de financiële garantstelling van de koning zelf. De aanleg begon onder verantwoordelijkheid van het departement van Binnenlandse Zaken door ingenieurs van Waterstaat. De financiering vond plaats door uitgifte van obligaties. Ze vonden gretig aftrek, veel stukken gingen naar Engeland.
De eerste Rhijnspoorweg liep van Amsterdam Weesperpoortstation over Utrecht, Bunnik, Zeist-Driebergen, Maarsbergen, Veenendaal-De Klomp, Arnhem naar Keulen. Het werd een belangrijke lijn voor de export van ons land en de import van grondstoffen uit Duitsland, vooral kolen. De eerste treinen reden op 28 december 1843 van Amsterdam naar Utrecht. De dienst begon met twee treinen per dag per richting. Het vervolg naar Arnhem is op 16 mei 1845 geopend.
Station Abcoude in 1897
Vele stations waren er op deze eerste lijn, op het eerste stuk ook in Abcoude, Loenen-Vreeland, Nieuwersluis en Breukelen. Deze stations werden allen vervangen in de loop van de tijd. Het station te Nieuwersluis kwam er door een beding van grondeigenaar H.J. Doude van Troostwijk. De treinen zouden er tot in lengte van dagen moeten stoppen. In 1953 is dit afgekocht. De aanlegkosten van de lijn werd vele malen overschreden. De concentratie van de vele honderden arbeiders bij de grondwerken aan de lijn zorgde voor problemen in elke aanliggende plaats. Vooral bij slecht weer, als er niet werd gewerkt, hielden de gezinnen hun dochters binnen. Ook waren er perioden van staking voor beter loon of een betere huisvesting.
Station Abcoude circa 1965
Abcoude behoorde tot de oudste stations aan de lijn, ook al behoort ze tot de tweede generatie. Het gebouw ligt tussen de bebouwde kom naast het spoor en naast het riviertje het Gein. Over het Gein lag eerst een beweegbare spoorbrug, later werd ze vervangen door een hefbrug. Het stationspand is in 1871 afwijkend uitgevoerd ten opzichte van de andere stations aan deze lijn. Een hoge verdieping zit op dit station. Er werden drie woningen in ondergebracht: voor de stationschef, de stationswachter en de spoorbrugwachter.
Stationsplein Abcoude – van station tot hotel
In 1890 zijn de lijnen van de NRS overgenomen door de Staats Spoorwegen. Bij de verdubbeling van het spoortraject in de periode 2000-2005 verviel de spoorbrug over de Gein. Het spoor gaat nu met een aquaduct onder het Gein door. Het nieuwe station is enkele honderden meters verderop gerealiseerd, het oude stationsgebouw is blijven staan. Het gebouw heeft in 2014 een nieuwe eigenaar gekregen. Het voormalig station is prachtig opgeknapt tot hotel De Witte Dame.
| Datering | 1871 |
| Adres | Stationsplein 3-3a, 1391 GS Abcoude gemeente Ronde Venen |
| Soort | gebouw van cultuurhistorische waarde |
| Trefwoord | aan spoor verbonden bebouwing |
