Het perroneiland van station Amersfoort

In 1898 werd begonnen met de bouw van een nieuw station in Amersfoort. Zij moest een einde maken aan de onbevredigende situatie van aparte stations. Het centraal station kwam niet zo dicht bij de stad te liggen en kreeg een perroneiland.

Overkapping van het perroneiland van het station in Amersfoort

Amersfoort had indertijd drie stations en nog op loopafstand van elkaar ook. Aan het Smallepad staat sinds 1863 het station van de Nederlandsche Centraal-Spoorweg-Maatschappij (NCSM) van de lijn Utrecht – Amersfoort – Zwolle. Architect N.J. Kamperdijk leverde hiervoor een standaardontwerp in neoclassicistische stijl.

De Hollandsche Spoor Maatschappij (HSM) voor de lijnen Utrecht-Amsterdam naar Almelo ging ook gebruik maken van dit station en breidde het aan de andere zijde uit. Het gebouw staat er nog steeds, maar met en andere bestemming. Het is sinds 1901 niet meer voor het spoor in dienst en is nu kantoorruimte.

Aan het stationsplein stond op de plaats van het huidige station sinds 1884 een derde station: van de Nederlandsche Rhijn-Spoorweg (NRS) voor de lijn Amersfoort-Rhenen-Kesteren. Van deze laatste lijn is het stuk van Amersfoort naar Leusden nog in gebruik. De drie stations stonden dicht bij elkaar en werden in 1898 vervangen door één grotere. Daarvan doet het perroneiland nog immer dienst.

Verschillende herbestemde gebouwen op het perroneiland van het station in Amersfoort

Over de locatie voor een gezamenlijk station werd jarenlang gediscussieerd, omdat de gemeente en de spoorwegmaatschappijen het niet eens waren over de afstand van het station tot de binnenstad enerzijds en het emplacement anderzijds. Als compromis rolde er een locatie uit op tien minuten lopen van de binnenstad. Het was vanuit de binnenstad gezien de eerst mogelijke plek waar de verschillende spoorlijnen bij elkaar kwamen en een recht stuk spoor vormden.

Ontwerper van het station is architect D.A.N. Margadant die al ruim zijn sporen had verdiend met het ontwerp van o.a. het station Holland Spoor in Den Haag. In 1901 werd het nieuwe emplacement met stationsgebouw en perrongebouwen in gebruik genomen.

Perroneiland Amersfoort – waarderingskaart bebouwing

Een groot deel van dit station staat er niet meer. Bij de vernieuwing in 1995 is het stationsgebouw aan het Stationsplein gesloopt. Het perroneiland daarentegen, met haar gebouwen en overkapping, is niet alleen bewaard gebleven maar ontvangt elke dag treinen.

Op het perroneiland staan drie gebouwen. Eén daarvan is bedoeld als restauratie en heeft een hoog gedeelte. De twee andere gebouwen zijn van oorsprong dienstgebouwen. Het grote emplacement Amersfoort heeft vele wissels en seinen, de handbediening op afstand had eigen ruimte in de gebouwen. Tevens heeft men vroeger bij de stations veel ruimte nodig gehad voor bagage en pakketvervoer.

Oude gevels van de herbestemde gebouwen op het perroneiland

Amersfoort heeft aan het einde van de negentiende eeuw een station gekregen. Iets verder gelegen van de binnenstad lag het centraal tussen de spoorlijnen. Inmiddels heeft dit station ruim haar waarde getoond en dat vooral door het perroneiland. Het perrongebouw met perronoverkapping is volop in gebruik en ligt nu centraal tussen de entreegebouwen aan de voor en achterzijde. Zo blijkt een historische gegroeide oplossing een toekomstbestendige keuze te zijn.

Voor wie over het spoorcomplex van Amersfoort meer wil lezen, gebruik de linken naar de pagina over het station van de NCS of de pagina over de wagenwerkplaats.