De waag voor de tabakshandel in Amerongen kreeg het in de Franse periode (1801-1813) druk. De tabaksteelt bloeide op in deze tijd waarin de handel over zee stil viel. Diverse tabaksschuren in Amerongen, maar ook Elst en Rhenen, getuigen van deze agrarische bloeiperiode. Het gebouw heeft er de naam Napoleonschuur aan overgehouden.
De handel in tabak vanaf de boer ging per 100 pond. Het gewicht kon alleen door goed te wegen bepaald worden en dat moest betrouwbaar gebeuren. Op het gebruik van weegtoestellen kwam al vroeg controle, niet alleen voor de betrouwbaarheid van het gewicht, mogelijk te meer om accijnzen te heffen. De tabaksplanters moesten voor al hun te verkopen tabak naar de waag. Rhenen en Amerongen bezaten elk een gemeentelijk waaggebouw waar het wegen onder toezicht van de waagmeester plaatsvond.
De Amerongse waag is in 1806 in opdracht van Koning Lodewijk Napoleon gebouwd. De schuur diende naast het wegen ook voor de opslag van balen tabak en de inkwartiering van Franse troepen. Later is de schuur, in bezit van de tabakshandel Versteegh, gebruikt om de tabak klaar te maken voor verzending.
De tabak werd verpakt in pakken van biezen. Er ging zo’n vijftig kilo in een pak, die na vulling werden dichtgenaaid. Het vervoer van de tabak vond eind negentiende eeuw plaats door de tram, met behulp van een speciaal voor de schuur aangelegd zijspoortje in de Buurtspoorweg tussen Utrecht-Rhenen-Arnhem. De geparkeerde wagon kon na het laden aangekoppeld worden richting de afnemende bedrijven die er pruim-, pijp of snuiftabak van maakten.
De schuur is al voor 1940 voor de tabaksteelt overbodig geworden. Er was geen vraag meer naar de weinig geurende inlandse tabak. Eigenaresse mevrouw Versteegh gebruikte de schuur nog maar beperkt. Zij had voor haar meer gebruikte privéopslag in 1940 een voormalige tabaksschuur laten herplaatsen. In die schuur is nu het tabaksmuseum gevestigd. De locatie van het tabaksmuseum wordt op de bovenste foto aangewezen met het richtingenbord.
Na aankoop door de gemeente is de Napoleonschuur in 1983 gerestaureerd en in gebruik geweest als bibliotheek. Het gebouw is beschermd als rijksmonument. De Napoleonschuur vormt nu naast de herinnering aan tabaksteelt en -handel ook een herinnering als broedplaats van cultuur. Dat was, de bibliotheek is verhuisd. De Napoleonschuur is verkocht en het is nu een hotel.
Datering | 1806 |
Adres | Burgemeester Jhr. H. van den Boschstraat 44, 3958 CD Amerongen, gemeente Utrechtse Heuvelrug |
Soort | gebouw van cultuurhistorische waarde |
Trefwoord | lokale agro-industrie |