In de negentiende eeuw moesten de paarden in de stad van hooi en stro voorzien worden. Later kreeg fouragebedrijf Hooghiemstra bijna heel Nederland aan de havermout. Aan het Hooghiemstraplein staan verschillende gebouwen van deze ooit succesvolle veevoeder- en havermoutfabrikant.
In het jaar 1876 stapte hooischipper Jurgen Sjoerd Hooghiemstra van zijn schip en begon in een schuur aan de ‘hooikade’ zijn handel. De hooikade is de volksnaam voor dit deel van de Wittevrouwensingel te Utrecht, zoals het om de hoek de turfkade werd genoemd. De handel van Hooghiemstra omvatte een aantal hooibergen met pakhuis en werd al vrij snel uitgebreid met villa Welgelegen en haar grote tuin aan de Wittevrouwensingel. Hooghiemstra ging zelf in een nieuwe villa aan de singel wonen.
In een magazijn startte Hooghiemstra in het jaar 1885 met een maalderij en handel in tarwebloem. De zaken floreerden en een groter deel van het terrein werd bebouwd met gebouwen voor het bedrijf. Eigen stallen moesten de paarden voor het transport huisvesten, het bedrijf vervoerde de producten met paard en wagen en per boot. Het aantal paarden liep op tot meer dan vijftig.
In het jaar 1912 werd een zes verdiepingen hoog ‘chateau d’ industrie’ gebouwd, een pakhuis voor de handel in granen, sojabonen en veekoeken. Hooghiemstra werd bekend met de ‘Anker’-veevoederkoeken. Het bedrijf van de zoons heette inmiddels de n.v. Utrechtsche Fourage- en voederkoekenfabriek v.h. J.S. Hooghiemstra. Al in het jaar 1916 verhoogden de N.V. het chateau met twee verdiepingen en nog weer later breidde het uit met een grote vleugel aan de achterzijde.
Filialen in het land verrezen en met nieuwe machines en meer dan 200 man personeel groeide de afzet. In de jaren 1920 startte de productie van havermout, een zemelrijke graanproduct voor warme pap met melk. De handel omvatte ook andere producten zoals kippenvoer, tarwebloem, landbouwwerktuigen en kunstmest. In 1955 stopte de familie Hooghiemstra met het bedrijf en deed het over aan de Coöperatieve Stichtse Olie- en Lijnkoekenfabriek. Ook de al geopende tweede vestiging aan de Oude Kerkstraat aan de Vaartsche Rijn in Utrecht werd verkocht.
Van de gebouwen aan de Wittevrouwensingel werd in 1955 VRG-Papier de eigenaar. VRG vestigde er Avery, een fabriek voor . Een nieuwe zijvleugel kwam aan het fabriekskasteel. Avery hield het op deze locatie vol tot 1972 en verhuisde toen naar een nieuw industrieterrein in de wijk Overvecht. Die verhuizing had een reden. De gemeente Utrecht had plannen voor een nieuwe noordelijke rondweg met een ontsluiting naar de Wittevrouwensingel. De gemeente kocht de gebouwen en het omliggend terrein van Avery en bood ter vervanging het terrein aan in Overvecht. Hooghiemstra-Avery heeft vervolgens jarenlang leeggestaan en werd gekraakt.
In het jaar 1985 stond het pand nog altijd overeind en werd het bewoond door muzikanten en kunstenaars. Op een door de voorloper van USINE (historie USINE), georganiseerde tentoonstelling over industrieel erfgoed werd op overtuigende wijze een aantal argumenten naar voren gebracht waarom dit ‘chateau d’ industrie’ niet gesloopt mocht worden. Drie jaar later verkocht de gemeente het voor 1 gulden aan het Wittevrouwen Bolwerk. Deze stichting heeft het pand gerenoveerd en herbestemd tot bedrijfsverzamelgebouw. Met hulp van 3,5 miljoen euro subsidie en een lening werden de gebouwen gebruiksklaar gemaakt. De krakers en hun bedrijfjes werden de voorlopers van de uiteindelijke bestemming: er zijn nu zo’n 80 bedrijven met 250 mensen werkzaam in dit inspirerende gebouw.
In het jaar 2008 is het oudste Hooghiemstra gebouw gerestaureerd en uitgebreid: het pakhuis van de handel in hooi en stro. Op de gevel aan het Hooghiemstraplein staat nog steeds: ‘voor hooi stro enz – bellen’. Het pand Wittevrouwensingel 99 is van handel in landbouwwerktuigen omgebouwd tot kantoor met bovenwoning. De villa Wittevrouwensingel 100 van Hooghiemstra is goed geconserveerd gebleven. Ertegenover staat aan het water nog een overblijfsel van een losmast. Ook zijn nog twee eigen garagepanden met bovenwoningen gespaard gebleven, een garage was voor de auto’s van de vertegenwoordigers en een garagepand voor de bedrijfswagens en expeditie. Zij staan op Wittevrouwensingel 95 en 102. De verzameling en de kwaliteit van de gebouwen en de herbestemming maken het een uniek industrieel ensemble in de stad Utrecht.
Datering | 1876, 1885, 1912 |
Adres | Hooghiemstraplein 15 en 51, 3514 AX UtrechtWittevrouwensingel 95, 99, 100, 101 en 102, 3514 AX Utrecht |
Soort | industriële omgeving en gebouwen van cultuurhistorische waarde |
Trefwoord | van oorsprong aan water verbonden regionale en later landelijke agro-industrie |