Op de weg van Maarn naar Leersum staat een klein industrieel complex: een voormalige stoomwasserij. In deze regio kwam de industrie op gang na de opkomst van de automobiel, en dan vooral de vrachtwagen na 1920. Later is in het pand een hout- en metaalwarenbedrijf gevestigd. Er zijn nu vintage meubelen te koop.
Leersum Maarsbergseweg – vm wasserij De Duif
In 1929 begon aan de Maarsbergseweg een nieuw bedrijf. In opdracht van de heer J.J.M. van Veer uit Utrecht werd een woonhuis annex stoom-, was-, glans- en strijkinrichting gebouwd naar ontwerp van architect A. Versteegh uit Maarn. De gebouwen zijn opgetrokken in de stijl van het Nieuwe Bouwen. Van Veer kreeg in 1929 nog een extra vergunning voor het installeren van een stoommachine met een elektromotor. In 1933 werd het complex in opdracht van de toenmalige eigenaar F.W. Fuster uit Zeist uitgebreid met een mangelkamer, een machinekamer, een ketelhuis en vermoedelijk ook de bijbehorende schoorsteen. Het bedrijf heette Stoomwasserij ‘De Duif’.
De industriële wasserij kende in de tweede helft van de negentiende eeuw een sterke groei. Door technologische innovaties, de toenemende hygiëne, en de opkomst van een koopkrachtige middenklasse verrezen tal van machinaal aangedreven was- en bleekinrichtingen. Dit bedrijf is gelegen aan de drukke weg tussen Leersum en Maarsbergen. In de omgeving werd voldoende was aangeboden en met een kleine vrachtwagen kon de regionale functie vervuld worden. De klandizie bestaat zo rond 1930 voor 95% uit rijkere particulieren. De armere bevolking waste zelf, of besteedde het uit aan een wasvrouw.
Achterzijde met schoorsteen
Kenmerkende elementen van een wasserij zijn het ketelhuis voor de stoommachine en de schoorsteen, de droogzolder met ventilatieluiken. Deze wasserij koppelde aan de stoommachine een eigen elektromotor voor de stroomvoorziening. De stoomwasserij markeerde daarmee de overgang naar de industriële wasserij: chemisch wassen en kunstmatige droging. De Provincie Utrecht telde in 1930 in totaal 177 wasserijen, met overigens een concentratie rond de stad Utrecht.
Na beëindiging van de wasserij activiteiten werden de gebouwen in 1949 in gebruik genomen door hout- en metaalwarenfabriek Hoogmerk. Er werden tot 2009 voornamelijk geld- en sleutelkisten gemaakt. Vrieshuis14 is sinds 2017 de bestemming. Een winkel voor vintage meubelen. Een passende omgeving voor deze producten.
Het complex is gemeentelijk monument geworden met de beschrijving: ‘het complex is van hoge cultuurhistorische waarde als voorbeeld van een industrieel complex uit de eerste helft van de twintigste eeuw, met stijlkenmerken van het Nieuwe Bouwen. Voorts is het complex van cultuurhistorische waarde vanwege de gaafheid en de zeldzaamheid in deze regio. Binnen de gemeente Utrechtse Heuvelrug zijn weinig industriële gebouwen bewaard gebleven’.
| Datering | 1929-1933 |
| Adres | Maarsbergseweg 21-23, 3956 KT Leersum gemeente Utrechtse Heuvelrug |
| Soort | industrieel gebouw met cultuurhistorische waarde |
| Trefwoord | aan wegen verbonden bebouwing en bedrijvigheid |
