Ossenwaard in de gemeente Vianen is de naam van de steenfabriek en het Stuweiland. Met de ligging midden in de Lek is het in 1955 als eiland ontstaan door de aanleg van de stuwen van Hagestein. Het eiland is alleen bereikbaar vanuit Tull en ‘t Waal.
Eiland en fabriek Ossenwaard in 1990
Steenfabriek Firma A. en J.G. Mijnlieff begon in 1889 op Ossenwaard. De familie had sinds 1867 op een andere locatie een pannen- en plavuizenbakkerij en deze werd verkocht. Een steenoven op de nieuwe locatie werd overgenomen. Ze is gelegen in de uiterwaarden van de Lek, nabij de te winnen klei. Kern van de fabriek was de oven, de ruïne is een kamerringoven met overslaande vlam. In de wandeling wordt dit type oven een “vlamoven” genoemd. De fabriek ging meer dan honderd jaar mee, ze bleef tot in de jaren 1970 produceren.
Het gekozen waalformaat van de geproduceerde steen is duurzaam gebleken. Naast de steenoven lag het tasveld voor de gebakken stenen. Op het tasveld werden de stenen gesorteerd en klaar gemaakt voor transport. Aan de andere zijde van de toegangsweg zijn nog de droogloodsen. In de actieve periode van de fabriek waren er de kleiopslag en de loodsen voor het mengen van de klei en het vormen van de stenen. De verse groenlingen werden er door buitenlucht gedroogd tot de gang naar de steenoven. Het maakte de fabriek een seizoenbedrijf.
Vianen steenfabriek Ossenwaard met dak in 2011
In 1916 kwam bij de fabriek een machinekamer en in 1927 werd in opdracht van J. Klijnstra een nieuwe oven naar het ontwerp van ir. J.J. Wentink gerealiseerd. Dat is de oven die het tot in de jaren 1970 heeft volgehouden. Waalsteenfabriek “De Ossenwaard” van de familie Klijnstra is niet meer. Lange tijd staat de steenoven met haar schoorsteen al te vervallen tot een ruïne en een vijftal droogschuren zijn nu een caravanopslag.
Het Stuweiland is door Rijkswaterstaat aangepast in het kader van “Ruimte voor de rivier”. In de voorkeursvariant van dit project van Rijkswaterstaat werd aan de eigenaar van het eiland gelegenheid gegeven voor projectontwikkeling. In de plannen van de eigenaar zou de fabriek een ruïne blijven, als onderkomen voor vleermuizen. Het ruim 20 hectare grote eiland kan opgedeeld worden naar vier landgoederen, luxe plaatsen voor de rijken. Het rijtje woningen bij sluizencomplex Hagestein mocht verdwijnen. Over conservering van de ruïne en de bestemming van de droogloodsen werd niet gerept. De cultuurhistorische waarde is duidelijk aanwezig maar werd voor zover bekend in de plannen niet getoetst.
In 2016 heeft de eigenaar de kapconstructie boven de ovens verwijderd. De bouwvalligheid maakte het noodzakelijk. Ruimte voor de rivier is uitgevoerd. Van de landgoedplannen is het (nog) niet gekomen.
| Datering | vanaf circa 1870 tot 1978 |
| Adres | Ossenwaard, 3989 NZ Ossenwaard, gemeente Vianen – bereikbaar via Tull en ‘t Waal, idem naar sluis- en stuwencomplex Hagestein (niet toegankelijk voor publiek) |
| Soort | industriële gebouwen van cultuurhistorische waarde |
| Trefwoord | aan water verbonden en centraal in het land gelegen bedrijvigheid |
Enkele foto’s uit juli 2016 na het verwijderen van de kap:
Zonder dak ontstaat nog meer ruimte voor groen
Eén van de ovenkamers opgebouwd uit vuurvaste stenen
De beluchting en stookgaten naar de ovenkamers
