Van steenfabriek IJsseloord is nog een steenovenschuur bewaard gebleven. Het behoort tot de laatste restanten van de industrie in Willeskop. In de 19e en 20e eeuw waren langs de Hollandsche IJssel meer fabrieken te vinden.
De steenovenschuur van IJsseloord in 2014
In de 19e en 20e eeuw werden er vier steenfabrieken gebouwd in Willeskop. In 1864 is de fabriek IJsseloord opgericht door B.J.A. van Limbeek. In 1866 verhuurde hij de steenplaats met de daarop staande twee onafgebouwde (!) ovens, loodsen, woonhuizen, gereedschappen, rietmatten met bijbehorende grond van ongeveer 3.80 hectare aan Dirk van Frankenhuijsen voor 500 gulden per jaar. Frankenhuijsen was een bekende Montfoortse steenfabrikant met zijn nabij gelegen steenfabriek ‘de Nijverheid’. Het werd hem toegestaan om de bij de steenplaats behorende grond af te graven. Tot het fabriekseigendom behoorden tien arbeiderswoningen en een omstreeks 1865 gebouwde bazenwoning annex koetshuis. Enkele jaren later verkocht Frankenhuijsen de locatie weer.
De steenovenschuur kwam in de volgende periode met als eigenaar Koolemans Beijnen. De “K’ en “B” staan nog op de windvanen van de schuur. Zij hadden sinds 1867 de fabriek in eigendom. In 1875 mechaniseerde het bedrijf door het plaatsen van een ‘locomobile’, een mobiele stoommachine. De stoommachine dreef een steenpers aan en werd veelal gebruikt bij het vermengen van de klei. Koolemans Beijnen presenteerde zijn fabriek ‘IJsseloord’ vooral als een rijnsteenfabriek, het formaat van de steen wordt rijnsteen genoemd. De productie lag boven de 3 miljoen stuks per jaar. Er werkten rond 1875 ongeveer 40 mannelijke werklieden, waarvan 8 buiten de fabriek.
Dat Koolemans Beijnen en Frankenhuijsen met hun beider fabrieken stevige concurrenten waren, bewijzen onderstaande facturen uit 1888 resp. 1889. In deze opeenvolgende jaren leverden ze rijnsteen straatklinkers aan de gemeente Middelburg.
In de twintigste eeuw vond een nieuwe stoommachine onderdak in de fabriek IJsseloord. Er waren toen 36 arbeiders werkzaam. In 1927 is de fabriek stopgezet in een periode dat de rijnsteenindustrie grote moeilijkheden ondervond. Het kleinere formaat rijnsteen legde het af tegenover het formaat waalsteen, dat veel gebruikt wordt voor bestratingen. De fabriek is in 1944 gesloopt, de steenovenschuur staat er nog.
In deze bijzonder steenovenschuur werden elk jaar grote bouwwerken van gedroogde stenen gestapeld met de brandstof om de oven te laten werken, waarschijnlijk turf. Het geheel werd afgedekt met een dikke laag aarde en voorzien van afsluitbare luchtkanalen. Vervolgens werd de oven aangestoken en bleef lang branden, voortdurend getemperd door de luchtgaten te openen of te sluiten. De temperaturen werden hoog genoeg om de stenen te bakken. Nadat de brandstof was opgebrand, koelde het geheel af. Vervolgens konden de gebakken stenen naar het sorteerveld vervoerd worden war ze gesorteerd werden op hardheid, kleur en maatvoering.
Dit type fabriek was een verbeterde veldoven, maar raakte verouderd. Langs de grotere rivieren verrezen bij de steenfabrieken modernere kamerovens en vervolgens de ringovens. Dit type ovens maakte een min of meer continue productie mogelijk.
Slechts de bazenwoning en een steenovenschuur uit ongeveer 1905 van fabriek ‘IJsseloord’ bestaan nog en herinneren aan een ooit rond Montfoort bloeiende bedrijfstak. De bewaard gebleven schuur is uniek in haar soort. Beide zijn gemeentelijk monument. In uitbreidingsplannen van een lokale ondernemer is in 2012 de afspraak gemaakt dat hij de loods restaureert.
| Datering | 1866 en 1905 |
| Adres | Willeskop 90, 3417 ME Willeskop, gemeente Montfoort |
| Soort | industriële omgeving en gebouwen met cultuurhistorische waarde |
| Trefwoord | aan water verbonden regionale bedrijvigheid |
