Een korte balans van 2012 over het industrieel erfgoed in de provincie Utrecht. Het is slechts een greep uit gebeurtenissen van het afgelopen jaar. De variatie in 2012 is van oud tot relatief nieuw, van fabriek tot stuw, van sloop tot herbestemming.
In Veenendaal gaat de herontwikkeling van het Ritmeester Cigars complex gestaag door. De bestemmingsplanprocedure is in 2012 doorlopen. Van de honderden sigarenfabrieken en -fabriekjes in de provincie Utrecht is dit complex het langst in bedrijf gebleven. Het fabriekskasteel uit 1913 en de uitbreiding in beton-skeletbouw uit 1937 krijgen een herbestemming.
In Utrecht heeft de oplevering plaats gevonden van villa Jongerius. Het gebouwencomplex van carrosseriefabriek voor vrachtwagens, autobussen, motorenfabriek en garage Jongerius wordt met deze villa gemarkeerd aan het Merwedekanaal, Kanaalweg 64. De gebouwen zijn tot 2011 in gebruik geweest bij Defensie als kleding- en medische magazijnen. Voor de initiatiefnemers in stichting Jongerius alle lof.
In Amersfoort is de restauratie van de Stoneystuw bij de Koppelpoort opgeleverd. Het industriële rijksmonument is volledig gerestaureerd. De karakteristieke ontbrekende assen en tandwielen van de stuw zijn bij de restauratie teruggebracht. Door het Waterschap zijn vervolgens aanvullende herstel- en onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd. De stuw is gebouwd in 1910.
In Woerden zijn belangrijke vorderingen gemaakt met het Defensie-eiland. Enkele gebouwen van de voormalige wasserij, kledingherstel en kledingmagazijnen uit 1880 van de Landmacht worden behouden, inclusief het ketelhuis met schoorsteen. Andere recentere gebouwen zijn gesloopt. Het defensie-eiland is straks goed toegankelijk met nieuwe bruggen en de straten naar nieuw te realiseren woningen en appartementsgebouwen.
Het karakteristieke station Driebergen-Zeist wordt gesloopt. De plannen voor een ongelijkvloerse kruising op die locatie gaan door. Het wederopbouwstation uit 1962 naar een ontwerp Van der Gaast en Markenhof verdwijnt.
In Hekendorp is de restauratie van de Goejanverwellesluis begonnen. Het Rijksmonument verkeerde in slechte staat. De sluis tussen IJssel en Kleine Wiericke was al twee jaar gestremd voor scheepvaartverkeer. Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden is de opdrachtgever van de sluisrenovatie. De sluis is wereldberoemd geworden door een voorval in 1787. Het broeide in die tijd tussen de Orangisten en Patriotten. Op 28 juni 1787 werd Frederica Sophia Wilhelmina van Pruisen met haar gevolg in Hekendorp (Goejanverwellesluis) tegengehouden. Haar echtgenoot stadhouder Willem V was niet bij machte om de patriotten onder bedwang te houden. Frederik Willem II van Pruisen schoot met zijn troepen zijn zuster Wilhelmina te hulp. In 1795 vluchtte het paar alsnog voor de Bataafse Republiek. Deze sluis is veel meer dan een industrieel monument.
In Utrecht dreigde de fabriek van Agrifirm op Lage Weide vrij te komen. Agrifirm gaat weg, maar het complex is aangekocht door NuScience. Het wordt omgebouwd voor de productie van speciale diervoeders. Het pand is in 1964 gebouwd als overslagbedrijf voor granen en veevoeders voor de Stichtse Olie- en Lijnkoekenfabriek SOL, later Cereol en vervolgens Agrifirm.
In Oudewater heeft de touwfabriek Van der Lee een bouwplan in ontwikkeling. Delen van de fabriek gaat ze slopen. Daarvoor in de plaats komen woningen. Met de opbrengsten kan Van der Lee met een nieuw bezoekerscentrum de oudste fabrieksdelen en de historische touwbaan uit 1880 openstellen. De verkoop van de woningen is gestart.
In Baarn is de restauratie van de Wintertuin in het Cantonspark afgerond. De Wintertuin krijgt een horeca bestemming. In de unieke kas uit 1915 zijn een aantal aanpassingen gedaan. Zo is de dakconstructie hersteld. Ook is het glas vervangen door gelaagd glas met een getrokken (authentieke) buitenruit.
In Utrecht heeft USINE in oktober dit jaar een discussiemiddag gehouden over verleden en toekomst van het werkspoorgebied te Utrecht. Leegstand dreigt op dit terrein. Doel van de middag was om te zien, of en zo ja hoe, de geschiedenis en de gebouwen van het Werkspoor te gebruiken zijn bij de toekomstige transformaties in dit gebied. Met een kleine excursie is de middag afgerond. De directeuren van Fast Fabrications hebben ons de voormalige voorbewerkingshal laten zien. Met bijna 50 belangstellenden is het een geslaagde middag geworden.
In Bilthoven is voor de aanleg van een ongelijkvloerse spoorkruising een karakteristieke woning van de stationschef uit 1899 gesloopt. Bilthoven en ProRail zagen geen brood in het tijdelijk verplaatsen van dit pand. Helaas wordt door dit soort ingrepen de compleetheid van vroegere spooremplacementen stap na stap kleiner. In 1863 is station De Bilt, later Bilthoven genoemd, op deze locatie gerealiseerd. Pas rond 1900 verschenen de eerste villa’s rond het nieuwe station, het begin van Bilthoven.
Utrecht Vaartsche Rijn met Pastoe en watertoren De Helling
Aan het Rotsoord te Utrecht is de fabriek van Pastoe in 2012 gekocht door de Dutch Design Fabriek. Zij gaat de herontwikkeling, het beheer en de exploitatie van het object doen. Het is de intentie om de productie van meubelfabriek Pastoe te zijner tijd uit te plaatsen, het Dutch Design Center uit te breiden, creatieve bedrijven te huisvesten en een horecafunctie toe te voegen. Om de hoek op Heuveloord wordt watertoren De Helling uit 1906 herontwikkeld door architectenbureau Sluimers en Van Leeuwen.
Het te behouden deel van wasserij Aurora aan de Koningsweg
In Utrecht gaat de woningcorporatie SSH aan de Koningsweg bij de voormalige wasserij Aurora 62 studentenwoningen en 6 starterswoningen bouwen. De karakteristieke wasserij met drooggebouw wordt opgenomen in dit complex.
Het bestuur van USINE wenst u een voorspoedig 2013
Voor een PDF van de balans, gebruik de link balans 2012.
