Van de vele keramiekbedrijven in Utrecht is er nog een volop bezig met vernieuwing: Mobach. De keramiekfabriek is in 1895 gesticht door Klaas Jaans Mobach. Al meer dan een eeuw staat het familiebedrijf aan het Merwedekanaal.
Mobach Kanaalweg Utrecht – werkplaatsen, expositie en woonhuis
Klaas Jaans Mobach werd in 1855 in Bolsward geboren als zoon van een pottenbakker. Al op 11-jarige leeftijd ging hij werken en leerde zo al vroeg het draaien van buizen. Zijn vader was een eigen bedrijf begonnen en daarin werkten zij tot de liquidatie in 1884. Vader en zoon waren daarna nog enkele jaren werkzaam bij tegelfabriek Tichelaar in Makkum.
De industrie in Friesland leed zwaar onder de economische moeilijke jaren van 1880-1890. Klaas Mobach verhuisde in 1894 naar Utrecht. Hij kwam in dienst bij de tegelfabriek van J.W. Mijnlieff als draaier en modelleur. In 1895 begon hij voor zichzelf. Met een startkapitaal van f 500,- van A.W. van Beek Calkoen werd aardewerkfabriek Mobach in 1895 opgericht. De eerste werkplaats kwam op een terreintje van dakpannenfabriek Oostveen aan de Jutfaseweg.
Mobach aan het werkm tegeltableau in de gevel van het gebouw Kanaalweg
Na moeilijke eerste jaren nam de verkoop toe doordat Klaas zich ging toeleggen op werk in de stijl van de Art Nouveau en de Jugendstil. Deze nieuwe kunststijl is veel simpeler en strakker dan het daarvoor gemaakte traditionele werk. In 1897 kwam zoon Bouke in de zaak. Naast een winkel met woningen aan de Oudegracht 198 werd in 1913 met de bouw van een nieuwe werkplaats annex woning begonnen aan de Kanaalweg aan het Merwedekanaal. Deze vestiging is tot op heden het bedrijf, de toonzaal en een woning van de familie Mobach. Pas in 1925 stopte Klaas Mobach met het werk, hij overleed drie jaar later.
De voormalige kleiopslagplaats en de ruimte rondom de kolenoven uit 1922 dienen nu als expositieruimte. Inmiddels werkt de vijfde generatie Mobach met een team van medewerkers in het historisch pand aan de Kanaalweg in Utrecht. Gedurende al die jaren is de werkwijze niet wezenlijk veranderd. Alle keramiek wordt of op de schijf gedraaid of met de hand uit kleirollen of -platen opgebouwd. Mobach is bekend om haar manshoge plantenbakken en vazen en door de bijzondere kleuren van het glazuur.
De omgeving rond de fabriek van Mobach gaat de komende jaren sterk veranderen. Na de opening van het Merwedekaanl in 1892 kreeg het grondgebied van de voormalige gemeente Jutphaas en Oudenrijn een bedrijvig karakter. Dat veranderde de laatste jaren naar deels kantoorbestemmingen. In 2021 zijn na jaren voorbereiding de plannen goedgekeurd voor de Merwedekanaalzone – een woonwijk voor 10.000 bewoners van Utrecht. Veel bebouwing moet daarvoor wijken. Dankzij de monumentenbescherming mag Mobach blijven staan.
Aan de Kanaalweg staat een voor het publiek toegankelijk industrieel monument, een rijksmonument. De showroom van Mobach Keramiek is te bezoeken.
| Datering | 1913 |
| Adres | Kanaalweg 23-26, 3526 KM Utrecht |
| Soort | industriële omgeving en gebouwen van cultuurhistorische waarde |
| Trefwoord | van oorsprong aan water verbonden regionale bedrijvigheid |
