De Heemstederbrug ofwel plofsluis te Nieuwegein, deze merkwaardige nooit gebruikte brug is in 1940 over het Amsterdam-Rijnkanaal gerealiseerd. De voor militaire doeleinden bedoelde brug is wel jarenlang geschikt geweest voor een schietclub. Ze is nu heel verrassend met een recent gerealiseerd deel ook voor fietsers toegankelijk.
Amsterdam-Rijnkanaal met de bruggen bij Jutphaas in 1976 foto provincie Utrecht
Heemstederbrug of Plofsluis in 2011
De Plofsluis was onderdeel van de Hollandse Waterlinie. Door het onderwater zetten van hele gebieden (inundaties) hoopte men de vijand buiten de deur te kunnen houden. Om te voorkomen dat de onderwater gezette gebieden via het Amsterdam-Rijnkanaal zouden leeglopen, werd de Plofsluis gebouwd. In 1937 werd begonnen met de bouw van wat officieel ‘de Keersluis te Jutphaas bij km 43’ werd genoemd. Door de bodem van het betonnen gevaarte op te blazen, zou er in een keer 40.000 ton puin uit het gebouw in het water vallen en het hele kanaal afdammen. De sluis is in 1940 gereed gekomen naar een ontwerp van waterstaatsingenieur ir. J.P. Jitta. De sluis is niet gebruikt in de Tweede Wereldoorlog. De oorlog bracht wel een langdurige vertraging in de ingebruikname van het kanaal.
Opeindsebrug en Heemstederbrug en de verbreding van het Amsterdam Rijnkanaal op een luchtfoto uit 1981
Het Amsterdam-Rijnkanaal werd in 1952 officieel geopend. Twee jaar later was de aanleg van het Lekkanaal ook voltooid en lag ze bij de splitsing tussen deze kanalen. De ongebruikte waterkering bleef op haar plek liggen. De schepen tussen Wijk bij Duurstede en Utrecht konden er net als bij alle bruggen onderdoor blijven varen. De bakken van de brug werden wel leeggehaald en de ruimten zijn jarenlang verhuurd aan een schietclub.
De Plofsluis was haar functie al kwijt geraakt, maar helemaal definitief in 1982. In dat jaar opende het verbrede Amsterdam-Rijnkanaal om de Plofsluis heen. Het slopen van de Plofsluis was te moeilijk en te duur. Dit bijzondere militair-waterbouwkundig werk is uniek in Nederland.
In 2015 is een fietsbrug geopend, de Nieuwe Heemstederbrug loopt langs de Heemstederbrug en gaat over het Amsterdam-Rijnkanaal.
| Datering | 1940 |
| Adres | Westkanaaldijk, Overeindsebrug te Nieuwegein |
| Soort | object van cultuurhistorische waarde |
| Trefwoord | aan militaire functie en aan water verbonden bebouwing |
Het Amsterdam-Rijnkanaal met beide Heemstederbruggen in 2020
