Gemaal Willeskop te Oudewater

Elk gemaal vertelt een verhaal over waterbeheersing en lokale polders. Gemaal Willeskop begon in 1882 als stoomgemaal voor het bemalen van polder Willeskop.

Willeskop Oudewater – het tot woonhuis omgebouwde gemaal Willeskop

Elke polder in de provincie Utrecht heeft een voorgeschiedenis van vervening of ontginning van moerasgebied. Door winning van de brandstof veen ontstond een lager gelegen terrein. Bij een gering hoogteverschil tussen dit verveende gebied en de afvoerende waterweg, in dit geval de Hollandsche IJssel, kon met windkracht de polder het grootste deel van het jaar drooggezet worden voor landbouw doeleinden.

Kaart van de polders Willeskop, Hoenkoop en Benschop uit 1850

De Willeskop Polder ligt tussen de Hollandsche IJssel en de Lek en werd ontgonnen in de twaalfde en dertiende eeuw. Een groot deel van het jaar waren de polders ontoegankelijk terrein: het stond onder water. In de zeventiende en achttiende eeuw werden veel polders drooggelegd met windmolens, zij zorgden voor een langer seizoen voor benutting door boeren. Pas in de negentiende eeuw kwamen er voldoende middelen om structurele maatregelen te nemen: met stoomgemalen kwam het gebied permanent droog te staan. De oudste boerderijen langs de Bloklandse dijk stammen uit deze eeuw.

Het stoomgemaal verving in 1882 vier windmolens voor de bemaling uit de Willeskopse Tienwegwetering en pompte dat water naar de Hollandsche IJssel. Het gebouw heeft een neoclassicistische vormgeving naar ontwerp van J. Paul. Het gemaal is in 1920 voorzien van een ruwoliemotor en werd in 1941 volledig geëlektrificeerd. Het gemaal Benschop deed vergelijkbaar werk voor de polders Hoenkoop en Polsbroek, maar samen kon een aaneensluitend poldergebied van droge voeten voorzien worden.

Het voormalige gemaal aan de straat Willeskop

De geschiedenis van vervanging van gemalen zou zich herhalen. Als onderdeel van de Ruilverkaveling Lopikerwaard, die in 1979 is vastgesteld, zijn 16 gemalen vervangen door 4 nieuwe gemalen. Gemaal Willeskop met drie anderen is vervangen door gemaal De Pleyt. Het gemaal van Willeskop is in 1986 buiten gebruik gesteld. In 1989 is dit gemaal door opdeling van de gemeente Willeskop aan het grondgebied van de gemeente Oudewater toegevallen. Het pand is particulier eigendom en omgebouwd voor bewoning.