Een groot industrieel complex kwam in 2013 leeg te staan: de Prodentfabriek. De eigenaar bewees op welke wijze herbestemming vlot kon plaatsvinden: hij verkocht het voor de verhuizing. Als ervaren herontwikkelaar was het complex na een jaar al grotendeels in gebruik. Het begon als Erdal en is nu De Nieuwe Stad.
De Prodentfabriek van Unilever in 2012
De NV. Maatschappij voor Waschverwerking Erdal is opgericht in Amsterdam en verhuisde in 1936 naar Amersfoort aan de Eem. Bekende producten waren schoencrèmes, wrijfwas, schuurpoeder, poetsextract, kachelpasta en vliegenvangers, allemaal onder eigen merknamen. Erdal is herkenbaar aan het beeldmerk met de pelikaan.
Bioscoopreclame voor Tana in 1958
Directeur J. Wolbers van Erdal had een goed beeld voor ogen voor de nieuwe fabriek: een logistiek goed in elkaar zittend fabriek procedé. Architect Philip Anne Warners kreeg de opdracht het ontwerp te verzorgen. Zij realiseerden een zeer moderne fabriek, bestaande uit een blikdrukkerij, een blikemballagestraat, een wassmelterij en –gieterij, een inpakkerij, een kantoorgebouw, een laboratorium en een conciërgewoning. Erdal maakte allerlei producten, niet alleen schoensmeer. Ook de buitenlandse markt werd met passende namen bediend.
Warners zou in opeenvolgende jaren ook het ontwerp van uitbreidingen verzorgen. De tubefabriek en het researchlaboratorium werden in verband met oorlogsschade in 1947- 1948 naar zijn ontwerp herbouwd.
Het in 1959 door Warners ontworpen fabriekscomplex voor de Erdal fabriek
Verreweg het meest bekende product van Erdal werd vanaf 1935 Prodent tandpasta. Voor dit onderdeel van het bedrijf richtte Erdal de N.V. Cosmetische Fabriek Prodentia op, het adres bleef hetzelfde. In 1971 werd de fabriek verkocht aan het Amerikaanse Consolidated Foods Corporation. Deze eigenaar kocht meer fabrikanten van merkartikelen in Nederland en plaatste zijn vestigingen onder de holding van Kortman Intradal. In 1983 nam Sara Lee de holding over en bracht het onder bij de divisie Household and Body Care. De fabriek in Amersfoort ging uitsluitend tandpasta maken, naast Prodent ook vooral het merk Zendium. Het merk Erdal verdween van de markt.
In 2000-2001 werden enkele fabriekshallen gesloopt. Overgebleven is een nog compleet ensemble van de hand van Warners. De gebouwdelen staan niet alleen logisch en harmonieus geschakeld, maar zijn nog steeds verbonden met pijpen en leidingen.
De fabrieksstraat van de Prodentfabriek in 2012
Unilever maakte in 2009 de overname bekend van de merken van Sara Lee. Unilever verplaatste in 2012 de productie voor tandpasta van Amersfoort naar elders en voor de gebouwen diende een koper gezocht te worden. Daarbij was het van meet af aan de bedoeling dat het ensemble aan fabrieksgebouwen bestaan moest blijven. Een lokale ondernemer uit Amersfoort heeft het complex gekocht.
Schipper Bosch is bekend met de herbestemming en het beheer van historisch erfgoed. Zij blijven ook eigenaar. Het meest bijzondere: vrijwel alle gebouwen van het complex hebben na korte tijd een nieuwe bestemming gevonden. Ze bleken allemaal geschikt voor een exploitabele een duurzame nieuwe toekomst. Dat is uitzonderlijk voor herbestemming van industrieel erfgoed en is met name aan de inzet van de nieuwe eigenaar te danken. Het ensemble aan industrieel erfgoed heeft het daarmee getroffen.
De fabrieksstraat van De Nieuwe Stad
Huurders zijn niet slechts gebruikers, er wordt hun gevraagd bij te dragen aan het succes van de locatie. Dat is een voorwaarde. Aan de Brabantsestraat zorgen inmiddels verschillende ondernemers en een poppodium voor nieuw elan in het gebouw onder de naam De Nieuwe Stad. Naast ondernemers vindt ook een MBO opleiding er onderdak. Zo is het streven om een mix te creëren van permanenten en tijdelijke activiteiten met bedrijven en organisaties die elkaar iets te bieden hebben.
Amersfoort – Toekomstvisie De Nieuwe Stad van Schipper Bosch in 2019
De nieuwe eigenaar is ambitieus en schuwt vernieuwing niet. Al in 2015 werd de visie in een ambitiedocument ontvouwd van het terrein van De Nieuwe Stad als ontwikkellocatie. Passend bij de opgave voor stedelijke verdichting betekent dat het toevoegen van nieuwe gebouwen. In 2019 resulteerde het in de opening van het gebouw Het Platform. Het flexibele kantoorgebouw staat boven de door Warners ontworpen Erdal opslagloods. Architectenweb riep het uit tot het ‘kantoor van het jaar‘. De maquette van Schipper Bosch toont de ambities voor het vervolg.
Met wat ooit begon met Erdal en uitgroeide tot Prodentfabriek, heeft Amersfoort met De Nieuwe Stad een gouden locatie in huis dankzij het industrieel erfgoed.
| Datering | 1936-2012 |
| Adres | Brabantsestraat 15-17 hoek Kleine Koppel, 3817 PJ Amersfoort |
| Soort | industriële omgeving en gebouwen van cultuurhistorische waarde |
| Trefwoord | van oorsprong aan water verbonden en centraal in het land gelegen bedrijvigheid |
