Een korte balans van 2013 over het industrieel erfgoed in de provincie Utrecht. Het is slechts een greep uit gebeurtenissen van het afgelopen jaar. De variatie is in 2013 van oud tot relatief nieuw, van fabriek tot stuw, van sloop tot herbestemming.
Utrecht provincie – uit de periode wederopbouw vier nieuwe Rijksmonumenten met een industrieel verleden
In de provincie Utrecht zijn 4 nieuwe industriële Rijksmonumenten gekomen. Minister Bussemaker heeft in maart 2013 in totaal 89 nieuwe Nederlandse monumenten voorgedragen die in oktober Rijksmonument werden. De 4 bouwwerken in Utrecht zijn ook uit de periode 1959-1965, de tijd van de wederopbouw: Kantoor Johnson Wax Mijdrecht*, Stuwcomplex Hagestein*, SHV-kantoor Utrecht, Gerbrandytoren IJsselstein*. Van de bouwwerken staan er 3 * in de top-100 van het industrieel erfgoed van de Provincie Utrecht.
De wipwatermolen Kockengen is in volle glorie hersteld. De restauratie heeft 2 jaar geduurd. De molen dateert uit 1653 en is ooit gebouwd om het veengebied van noordwest Utrecht te ontwateren. Tot 1960 werd dit gedaan door beroepsmolenaars die in dienst waren van het hoogheemraadschap.De beroepsmolenaar had tot 1800 meer plichten dan rechten. Als de molen in bedrijf was mocht de molenaar onder geen beding de molen verlaten. Deed hij dit toch dan kostte hem dat een halfjaar maalloon.
In Lage Vuursche, gemeente Baarn, lijkt de redding nabij voor de al jaren verwaarloosde smederij met woningen. Het Rijksmonument op Dorpsstraat 13 en 15 krijgt door een restauratie een nieuwe functie. De gevel aan de Dorpsstraat blijft gelijk, de huizen worden uitgebreid en de functie van smederij in nummer 15 gaat veranderen in woningen en detailhandel.
De Veenendaalse Ardagh-fabriek stond altijd bekend als de spuitbussenfabriek Boxal. De fabriek laat af en toe te vroeg haar chemische stoffen vrijkomen in de lucht en komt zo onaangenaam in het nieuws. De gebouwen van de oude Boxal staan op de lijst van Usine als te beschermen industrieel erfgoed. Dus onze wens: ga er voorzichtig mee om.
Van de watertoren Amsterdamsestraatweg in Utrecht is het dak hersteld. Het Nationaal Restauratiefonds heeft een lening verstrekt. De toren stond 12 jaar leeg, wachtend op huisvesting van bedrijven. De toren verkommerde en was lang met oranje dekzeil tijdelijk afgedekt. Het dak is nu weer belegd met leien en waterdicht. Er zijn 4 verdiepingen in de aanbieding voor wonen of werkruimte.
Het jubileum van Siesta in Amersfoort werd gecombineerd met een excursie en lezing in de Prodentfabriek. De Prodentfabriek is in gebruik genomen door verschillende bedrijven. Zij huren niet alleen de ruimte, maar dragen ook allen op bijzondere wijze bij aan de instandhouding van het gebouw. Tijdens het jubileum van Siesta heeft voorzitter Joke Sickman haar – op onnavolgbare wijze vervulde – functie overgedragen.
De verbouwing van wasserij Aurora aan de Koningsweg Utrecht is gestart. Het bouwproject van Stichting Studenten Huisvesting (SSH) bestaat uit 2 delen. In de voormalige wasserij, een gemeentelijk monument, komen 32 studentenkamers en 6 starterswoningen en naast de wasserij worden 3 herenhuizen gebouwd met ieder 10 studentenkamers.
De laatste muren van het coöperatiegebouw in Achterveld (Leusden) zijn onder de slopershamer gevallen. Na 25 jaar leegstand is de meelfabriek uit 1898 uit het dorpsbeeld verdwenen. De gemeente Leusden heeft met een aantal prominente bewoners uit Achterveld van meet af aan ingezet op de sloop van de fabriek. Een plaats op de lijst belangrijkste industriële monumenten van de provincie Utrecht heeft daar weinig aan kunnen veranderen. Al jaren eerder is de voormalige Coöperatieve melkfabriek verdwenen. Achterveld heeft zo haar lokale agrarische geschiedenis uitgewist.
Korenmolen De Kraai in Westbroek heeft op 11 mei 2013 na de restauratie weer voor het eerst gemalen. De Kraai was ooit de één na grootste korenmolen van Amsterdam. In de hoofdstad legde De Kraai zich bijna 300 jaar volledig toe op het malen van graan voor de bakkers van de stad. Ook na haar verhuizing naar het pittoreske Achttienhoven/ Westbroek omstreeks 1880, heeft de molen nog lang graan gemalen. Dat meel was vooral bedoeld als voer voor het vee.
Een deel van de Oosterspoorbaan in Utrecht, de spoorlijn van het spoorwegmuseum naar het zuiden, is buiten gebruik gesteld en opgebroken. In 1874 reden over dit traject de eerste stoomtreinen richting Amsterdam, Arnhem of Den Bosch.Er bestaan wensen het gebied van ProRail te veranderen naar een fiets- en wandelpad met groene bermen. Zo blijft ‘het spoor’ van het voormalige treintracé in zicht.
De voormalige Ocrietfabriek in Eemnes blijft de gemoederen bezig houden. De aanwezigheid van asbest, al jaren geleden ontdekt, zou door inbraken in de opstallen voor problemen zorgen. Er dreigden plannen voor een snelle sloop. Ook de oudste gebouwen van deze voormalige fabriek van lavetten en douchebakken liggen in bedreigd gebied. Na het plaatsen van extra waarschuwingsborden is de rust enigszins weergekeerd. Van plannen tot een woonbestemming wil het niet komen. Het is afwachten wanneer het roer om gaat naar andere (her-)bestemmingen.
De verbouwing van de watertoren Heuveloord in Utrecht is een stap dichterbij gekomen. Na een herzien bestemmingsplan is onlangs de omgevingsvergunning afgegeven. Het Utrechtse Architectuurbureau Sluijmer en van Leeuwen wil bovenin de 37 meter hoge toren een restaurant maken. Een glazen paviljoen moet ervoor zorgen dat bezoekers goed van het uitzicht kunnen genieten. Onder het restaurant komen meerdere kantoorruimtes en een ruimte voor zzp’ers.
Het bestuur van USINE wenst u een voorspoedig 2014
Downloaden als PDF, gebruik de link balans 2013
