Het duurde tot 1863 voordat de eerste trein Amersfoort aandeed. Ruim twintig jaar later liepen al drie verschillende spoorlijnen door de stad. Het spoorknooppunt kwam pas echt tot ontwikkeling in 1904, met een eigen wagenwerkplaats. De daarbij horende stadswijk Soesterkwartier groeide mee met het werk voor het spoor. In het jaar 2000 sloot de onderhoudsafdeling voor goederentreinen. Daarna hebben veel
De spoorlijn Amersfoort-Kesteren is alleen tussen Amersfoort en Leusden en tussen Veenendaal-Rhenen in gebruik. De andere delen van de spoorlijn zijn herkenbaar aan het aanwezige talud en de vele baanwachterswoningen.
Touwfabriek Van der Lee in Oudewater draaide op hennep. Hennepteelt had van oudsher een nuttige bestemming: touwen voor de scheepvaart, landbouw, in bedrijven, om te sjorren etc. In Oudewater was veel touwindustrie gevestigd. De langste touwbaan is 350 meter lang en staat er nog steeds, bij Touwfabriek Van der Lee. Hier komen de zwaarste scheepstrossen vandaan.
Steenfabriek Bosscherwaarden te Wijk bij Duurstede, bij de rivieren horen van oudsher steenfabrieken. Aan de oevers is niet alleen de grondstof klei te vinden, het water is eeuwenlang de transportweg naar de afnemers geweest. In de provincie Utrecht is slecht één fabriek te Woerden in bedrijf gebleven. De in 1991 gesloten steenfabriek Bosscherwaarden is nu in beheer bij Het Utrechts
Het Merwedekanaal is een grotendeels gave kanaalinfrastructuur uit het einde van de negentiende eeuw, begin twintigste eeuw. Het is ook een restant van een belangrijke levensader. De infrastructuur bestaat uit sluiscomplexen, bruggen en dienstwoningen. Diverse kanaal gebonden industrie heeft er zich gevestigd.
De Buitenwegse en Westbroekse molen en de schutsluizen in de Nedereindsevaart hebben allen met waterbeheersing te maken. In Oud-Zuilen is dit mooie ensemble bewaard gebleven. Het ligt als verstilde tijd in het landschap. In 2015 is de Buitenwegse molen door een brand getroffen. Er waren voldoende delen over om de molen in oude glorie te herstellen.
De Munt in Utrecht staat aan het Merwedekanaal en tot voor kort van de Rijks Munt. Aan het slaan van munten is in Utrecht in 2018 een einde gekomen. De Munt heeft een nieuwe functie gekregen.
De ligging nabij de Eem had van Eemnes een handelsstad kunnen maken. De aanleg van de Eemnesservaart heeft dat niet tot gevolg gehad. Tussen Eemnes en de Eem ligt weidegrond, drooggehouden door een Rijks monumentaal stoomgemaal.