Utrecht en zware industrie hebben vanaf het begin van de industrialisatie bij elkaar gehoord. De fabrieken in de havensteden hadden schepen om van (stoom-)machines te voorzien. Twente had de textiel, maar in Utrecht bleef genoeg over voor de bruggen, poldergemalen, suikerindustrie, gasfabrieken en export naar de koloniën. Het zijn uiteindelijk Werkspoor en DEMKA die de beelddragers werden van deze industriële
In 1912 verplaatste Werkspoor vanuit Amsterdam belangrijke onderdelen van haar fabriek naar Zuilen. Op een locatie aan het toenmalige Merwedekanaal ontstond een groot complex aan fabrieken en werkplaatsen. Werkspoor is in 1983 volledig gesloten. Er resteren nog verschillende industriële panden.
Bruggen, poldergemalen, de suikerindustrie, gasfabrieken, verwarmingsinstallaties: Utrecht en machinefabrieken gingen vanaf het begin van de industrialisatie hand in hand met elkaar. Des te opmerkelijker dat er nu geen schoorsteen meer overeind staat. Stichting USINE spant zich in om oude tijden te doen herleven en plaatst de oude schoorsteen van Werkspoor terug.
De Neerlandia fabriek had een voorganger en een opvolger. In 1914 verrees namelijk in de weilanden van Hoograven de N.V. Chemische Fabriek v/h Dr. F.C. Stoop te Jutphaas, de voorganger. Na de neergang van de draadfabriek nam lompen- en metaalhandel Prozee het terrein over. Nu staan er keurige woningen met een tot appartementencomplex omgebouwde fabrieksloods met schoorsteen.
Menig machinefabriek heeft in Utrecht gestaan. Van de familie Smulders stonden er twee in de stad. Van de machinefabrieken in Utrecht komt Jaffa nog regelmatig in het nieuws: als de pompen van stoomgemaal Wouda aanslaan.
De hoefsmederij aan de Herenstraat in Jutphaas zat op een goed plek. Op deze locatie werden niet alleen de paarden voor boeren beslagen. Schippers van de door paarden getrokken schepen waren klant, net als de paarden van de burgers met hun rijtuigen en voor de Tram- en Bargedienst langs de Vaartsche Rijn en later het Merwedekanaal.
DEMKA is eind 19e eeuw begonnen in het Groningse Martenshoek als IJzergieterij J.M. de Muinck Keizer. In 1902 was dit bedrijf de eerste in Nederland met de productie van staal. Op verzoek van enkele afnemers in het westen van het land, waaronder Werkspoor in Amsterdam en Utrecht, verhuisde het bedrijf naar een nieuwe vestiging in de gemeente Zuilen.
Magazijnen voor tuingereedschappen en werkplaats: in 1899 opende de firma Blass en Groenewegen en Zoon deze nieuwe zaak op de Holle Bilt. Naast een kwekerij hadden ze nu ook een handel in tuinbouwwerktuigen. De gebouwen zijn in een in neo-renaissancestijl ontworpen. Het pand is een gemeentelijk monument.