In de vele waterlopen van Groenekan, Maartensdijk en Westbroek bevinden zich kleine handbediende stuwen. De meeste dateren uit de periode 1850-1900, gebouwd in opdracht van het voormalige waterschap Maartensdijk. De stuwen functioneren al sinds de vervening en inpoldering van deze gebieden.
In de 19e eeuw zijn de Wilnisse plassen drooggelegd door de droogmakerijen van de Eerste, Tweede en Derde Bedijking, de eerste is voltooid in 1845 en de laatste in 1864. De acht molens voor het droogmalen van de Eerste Bedijking werden in 1885 vervangen door een stoomgemaal en fungeerden daarna als reservemolen. Het stoomgemaal staat er nog steeds.
De eerste spoorbrug van Utrecht werd nodig toen in 1843 de tweede spoorlijn van Nederland tussen Amsterdam-Utrecht-Arnhem aangelegd werd. Inmiddels zijn er een spoorbrug uit 1966 en een moderne brug uit 2003: de DEMKA- en de Werkspoor spoorbrug.
De Bethunepolder heeft een bijzondere geschiedenis. Ze is genoemd naar markies De Bethune uit België. Bethune wilde een door vervening ontstaan meer bij Maarssen in 1850 droogleggen. Dat lukte aanvankelijk niet! Pas rond 1930 kwam er een eigenaar die dat goed ging doen, maar om een heel andere reden: het waterleidingbedrijf van Amsterdam.
Het oude station van Houten dateert uit 1868. Het is een station uit de serie van de vijfde klasse. Dit exemplaar in Houten is het laatste originele exemplaar in zijn soort in Nederland. Het staat aan het spoor, maar sinds 2007 op een andere plek.
Al in 1366 is op deze locatie een sluis aanwezig. De Goejanverwellesluis ligt in de Lange Weidsche Boezem. Zij verzorgt de verbinding tussen de Oude Rijn en de Hollandse IJssel. Maar de aanhouding van prinses Wilhelmina doet haar naam weerklinken.
In 1870 werd de treinlijn aan de oostzijde van de stad aangelegd, de Oosterspoorweg. Het vervoer van passagiers stopte al in 1938. Het Maliebaanstation is nu het Spoorwegmuseum. Een heel ander verhaal is Van Gend & Loos in een hulpcentrale stadsverwarming.
De Hoogheemraadschappen van de Lekdijk Bovendams en Benedendams zijn opgericht voor de verdediging tegen het Lekwater, in respectievelijk 1323 en 1328. Zowel in Schalkwijk als in Jaarsveld staat een historische dijkhuis.