Documentaire ‘Gebruikte Stenen’ is een vierdelige televisieserie over het industrieel erfgoed in de provincie Utrecht. RTV Utrecht heeft de delen uitgezonden. Op deze site staan de links naar de vier delen. Elk deel van 20 minuten belicht vanuit een andere invalshoek de historie, ook met gebouwen die nog steeds een industriële functie hebben.
Een korte balans van 2017 over het industrieel erfgoed in de provincie Utrecht. Met een balans beginnen we al sinds 2012 het nieuwe jaar. Ook deze balans is slechts een greep uit gebeurtenissen van het afgelopen jaar. Industrieel erfgoed is relatief jong, de culturele waarden worden niet breed onderkend en de rol van de gemeentelijke overheid blijkt dominant. Ook in
Lange tijd was de elektriciteitsvoorziening in de stad Utrecht een particuliere aangelegenheid. Bedrijven leverden aan zichzelf en hooguit aan enkele buren om er elektrische motoren op te laten draaien. Pas in de 20ste eeuw kwam daar verandering in. Het leidde tot de komst van elektriciteitscentrales Merwedekanaal en Lage Weide én het hoogste bouwwerk van de stad Utrecht (inderdaad, nog hoger
Na de Tweede Wereldoorlog kwam de industrie met haar schoorstenen aarzelend op gang, maar daarna ging het plots hard met eerst het herstel én toen de groei. De Wederopbouw (1945-1965) ging de provincie Utrecht niet voorbij en leidde onder meer tot de komst van Philips en de hoogste constructie van Nederland.
Alle zuivelfabrieken in de provincie Utrecht hebben hun oorspronkelijke functie al een hele tijd geleden verloren. Dat herbestemming niet altijd eenvoudig is voor deze gebouwen bewijst de Eemlandia-fabriek in Bunschoten. De restauratie inclusief schoorsteen is al jaren geleden afgerond, maar nieuw gebruik laat nog steeds op zich wachten.
Eeuwenlang was de tabaksindustrie nadrukkelijk aanwezig in de provincie Utrecht. De panden van de sigarenfabriek Ritmeester in Veenendaal en Ribbius Peletier in de stad Utrecht, de tabaksschuren op de Utrechtse Heuvelrug en talloze eigen sigarenmakerijen herinneren aan een ongezonde bedrijfstak die als vanzelf uit de tijd is geraakt.
Bruggen, poldergemalen, de suikerindustrie, gasfabrieken, verwarmingsinstallaties: Utrecht en machinefabrieken gingen vanaf het begin van de industrialisatie hand in hand met elkaar. Des te opmerkelijker dat er nu geen schoorsteen meer overeind staat. Stichting USINE spant zich in om oude tijden te doen herleven en plaatst de oude schoorsteen van Werkspoor terug.
De industriële wasserij kende in de tweede helft van de 19de eeuw een sterke groei, ook in Utrecht. Dat paste helemaal in het tijdsbeeld van industrialisatie, toenemende hygiëne en groeiende welvaart. Dankzij de trein kon Defensie in Woerden de was centraal gaan doen, terwijl horeca en rijkere families de was lokaal uitbesteedden. Maar wat is daar nu nog van over?