Horen molens nu wel of niet tot het industrieel erfgoed? Ze staan in ieder geval mooi in het landschap en ze vertellen het verhaal van voortschrijdende techniek. En waarom staat er een schoorsteen bij de molen?
Zijn molens industrieel erfgoed?
De schoorsteen van Aurora: industriële wasserij
De industriële wasserij kende in de tweede helft van de 19de eeuw een sterke groei, ook in Utrecht. Dat paste helemaal in het tijdsbeeld van industrialisatie, toenemende hygiëne en groeiende welvaart. Dankzij de trein kon Defensie in Woerden de was centraal gaan doen, terwijl horeca en rijkere families de was lokaal uitbesteedden. Maar wat is daar nu nog van over?
De schoorsteen van Schilte: timmerfabrieken en houthandelaren
Een paar honderd jaar geleden had vrijwel elke plaats een timmermansaffaire met bijbehorende houtopslag, daarop was de provincie Utrecht geen uitzondering. Maar vanaf de negentiende eeuw veranderde de hout- en timmerindustrie steeds meer en tegenwoordig bestaat die voornamelijk uit specialisten. Illustratief daarvoor is de ontwikkeling van een aantal Utrechtse firma’s die vandaag de dag nog steeds in bedrijf zijn.
De schoorsteen van de chemie – Rohm en Haas
De bloeiperiode van de chemie in Utrecht ligt allang achter ons. Toch is er in zowel Nieuwegein als Utrecht nog volop bedrijvigheid en tref je in Amersfoort nog diverse sporen van het industriële verleden van de stad.
De ontbrekende schoorstenen van de bakkers
Tot 1860 mochten bakkers niet voor eigen gewin brood verkopen en waren ze gebonden aan strenge regelgeving van de overheid. Zo mochten de molenaars het meel alleen maar malen. De opheffing van de broodzetting, zoals dat geheel aan regels en voorschriften werd genoemd, maakte de weg vrij voor de komst van industriële bakkers en gaf het bakkersvak een heel ander
De schoorsteen van Teijligens: van droogmakerijen naar gemalen
Dat ook de inwoners van de laaggelegen delen van de provincie Utrecht droge voeten hebben, hebben we te danken aan de gemalen. Aanvankelijk waren dit stoomgemalen, in de periode 1910-1930 werd overgeschakeld op gemalen die liepen op diesel en elektriciteit. Een bescheiden aantal stoomgemalen is bewaard gebleven, maar slechts weinige van die gemalen beschikken nog over de originele machines en
De schoorsteen van Brunt: de dakpan- en steenfabrieken van Utrecht
Aan de rivieren stonden eens vele Utrechtse steenfabrieken, voor tegels, bakstenen en dakpannen, maar tegenwoordig is het speuren naar de sporen. In 2008 sloot de laatste steenfabriek van de provincie en de industrie heeft nu nog slechts een enkele productieplaats in Woerden: de dakpannenfabriek van Monier, met de schoorsteen van Brunt.
De schoorsteen van Ulbo Twijnstra: veevoederfabrieken
Door de centrale ligging en de goede ontsluiting door middel van de vaarwegen kwamen de veevoederfabrieken vanaf het einde van de 19de eeuw tot bloei in de provincie Utrecht. Van de schoorstenen roken er nog maar weinig.